Nowa era polskiej technologii
12 czerwca 2025 roku może przejść do historii polskiej technologii jako początek nowej epoki – dnia, w którym oficjalnie ogłoszono gotowość Polski do przyłączenia się do europejskiego programu budowy Gigafabryk Sztucznej Inteligencji (AI). Ta decyzja to nie tylko strategiczny zwrot w krajowej polityce cyfryzacji, ale również jasny sygnał dla całego regionu Europy Środkowo-Wschodniej: Polska stawia na AI jako filar rozwoju gospodarczego, naukowego i innowacyjnego.
Jak podkreślają przedstawiciele rządu, chodzi nie tylko o modernizację infrastruktury cyfrowej, lecz także o stworzenie unikalnego ekosystemu, w którym nauka, biznes i administracja publiczna będą wspólnie kreować przyszłość – z korzyścią dla całej Unii Europejskiej.
Polska w gronie europejskich liderów AI
Według oficjalnego komunikatu Ministerstwa Cyfryzacji, po zakończeniu szeroko zakrojonych konsultacji społecznych, Polska sfinalizowała rozmowy z kluczowymi partnerami z UE i przygotowuje się do złożenia formalnego wniosku do Komisji Europejskiej, aby dołączyć do elitarnego grona państw uczestniczących w budowie gigafabryk AI. Termin złożenia wniosku upływa 20 czerwca 2025 roku.
Wiceminister cyfryzacji Dariusz Standerski nie kryje entuzjazmu:
– Polska dołączy do grona liderów rozwoju sztucznej inteligencji w Unii Europejskiej. Nie boimy się ambitnych inwestycji — przeciwnie, traktujemy AI jako strategiczny kierunek rozwoju państwa. Gigafabryka AI w Polsce to nie tylko impuls dla naszej gospodarki, ale też realna szansa na zacieśnianie współpracy z partnerami w regionie. To przestrzeń dla wymiany wiedzy naukowej, budowy międzynarodowych zespołów badawczych i tworzenia ekosystemu, w którym biznes, nauka i administracja będą działać wspólnie — z korzyścią dla całej Europy Środkowo Wschodniej.
Tak zdecydowane postawienie na sztuczną inteligencję przez Polskę jest spójne z polityką Komisji Europejskiej, która już od kilku lat buduje paneuropejski ekosystem AI, stawiając na wielkoskalowe centra obliczeniowe, zaawansowaną infrastrukturę i wdrożenia sektorowe.
Czym są gigafabryki AI?
Definicja i cel
Gigafabryki AI to nowoczesne, wielkoskalowe centra technologiczne zaprojektowane specjalnie do opracowywania, trenowania i wdrażania najnowocześniejszych modeli sztucznej inteligencji. To w nich powstawać będą tzw. modele generatywne o setkach miliardów, a nawet bilionach parametrów, napędzające przyszłe aplikacje od medycyny po energetykę.
Technologie i infrastruktura
Realizacja tego typu przedsięwzięć wymaga połączenia ogromnej mocy obliczeniowej (docelowo nawet ponad 100 000 zaawansowanych procesorów AI), nowoczesnych i niskoemisyjnych centrów danych, zaawansowanej infrastruktury sieciowej, zautomatyzowanych rozwiązań logistycznych i przede wszystkim wysokiej efektywności energetycznej.
Szczególna uwaga poświęcona jest także niezawodnym łańcuchom dostaw oraz cyberbezpieczeństwu – tematom kluczowym dla stabilności i niezależności cyfrowej całej UE.
Polski projekt: PIAST AI i klaster krajowych ośrodków
Pierwsze kroki – Fabryka PIAST AI w Poznaniu
Polska nie czekała z założonymi rękami na decyzje z Brukseli. Już dziś w Poznaniu realizowana jest strategiczna inwestycja – Fabryka PIAST AI. To unikalne na skalę regionu centrum badawczo-rozwojowe skoncentrowane na kilku kluczowych obszarach:
- Nauki o zdrowiu i życiu: zastosowanie AI w diagnostyce medycznej, bioinformatyce, predykcji chorób oraz personalizowanej medycynie.
- Kosmos i robotyka: rozwój algorytmów wspierających eksplorację kosmosu, systemy automatyzacji, robotykę przemysłową i autonomiczne systemy badawcze.
- Zrównoważony rozwój: wykorzystanie AI do optymalizacji energetyki, rolnictwa, przeciwdziałania skutkom suszy, monitoringu środowiska i walki z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi.
Klaster ośrodków: nie jeden obiekt, a krajowa sieć
Jak podkreślają przedstawiciele resortu cyfryzacji, budowa polskiej gigafabryki nie będzie ograniczona do jednego ośrodka. W odróżnieniu od tradycyjnych fabryk, tutaj mowa o klastrze zaawansowanych centrów obliczeniowych i badawczych, wskazanych w projekcie Polityki rozwoju sztucznej inteligencji. Konsultacje społeczne nad tym dokumentem trwają do 1 lipca 2025.
Kluczowe ośrodki zostaną zlokalizowane w:
- Poznaniu
- Krakowie
- Wrocławiu
- Warszawie
- Gdańsku
Każde z nich już teraz dysponuje zaawansowanymi superkomputerami, które będą podstawą do dalszej rozbudowy infrastruktury i mocy obliczeniowej.
Wspierające ośrodki regionalne
W ramach polityki AI planowany jest rozwój aż 34 wspierających ośrodków regionalnych (m.in. w Częstochowie, Radomiu, Elblągu, Jeleniej Górze, Lubinie, Suwałkach, Chełmie, Białej Podlaskiej), a także stopniowe inwestycje w latach 2026-2030.
Skala inwestycji: liczby, które robią wrażenie
Budżet i finansowanie
Według szacunków Ministerstwa Cyfryzacji, budowa polskiej gigafabryki to inwestycja rzędu 5 miliardów złotych, z czego środki publiczne mają stanowić ok. 2 miliardów złotych w latach 2026–2029. Pozostałe środki będą pochodzić z budżetów unijnych, funduszy inwestycyjnych, prywatnych partnerów technologicznych oraz środków regionalnych i uczelnianych.
Moc obliczeniowa
Docelowo klaster polskich ośrodków ma dysponować 30 000 procesorów graficznych GPU – to sprzęt, który pozwala na trening najbardziej zaawansowanych modeli AI, jakie znane są dzisiaj na świecie. Dla porównania, największe centra obliczeniowe Google czy Microsoft w USA szczycą się podobną skalą infrastruktury.
Ekosystem: współpraca publiczno-prywatna i nauka
Projekt od początku zakłada ścisłą współpracę między:
- sektorem publicznym (rząd, samorządy, administracja publiczna)
- uczelniami i instytutami badawczymi (w tym AGH, Politechnika Poznańska, Uniwersytet Warszawski i inne)
- polskim oraz zagranicznym biznesem technologicznym.
Znaczenie polityczne projektu: Polska jako regionalny hub AI
Polska polityka cyfryzacji w nowej odsłonie
Zgłoszenie do programu gigafabryk to nie tylko krok technologiczny, lecz także istotna decyzja polityczna. Polska stawia się w roli regionalnego lidera cyfrowej transformacji, rywalizując z Czechami, Węgrami czy Słowacją o rolę centrum innowacji na mapie Europy Środkowo-Wschodniej.
- Wzmocnienie pozycji w UE: Aktywność Polski wpisuje się w unijną strategię cyfryzacji, w tym zapowiedziany przez Ursulę von der Leyen fundusz InvestAI (budżet 20 mld euro), który finansuje powstawanie czterech głównych gigafabryk AI w UE.
- Współpraca międzynarodowa: Projekt otwiera drzwi do budowy międzynarodowych zespołów badawczych, realizacji wspólnych grantów naukowych i projektów wdrożeniowych o paneuropejskim zasięgu.
- Bezpieczeństwo cyfrowe: Rozproszona architektura (klaster zamiast jednego obiektu) została wybrana także ze względu na efektywność energetyczną i bezpieczeństwo cybernetyczne – tematy szczególnie ważne w kontekście rosnącej liczby ataków na infrastrukturę krytyczną w Europie.
Wpływ na polską politykę wewnętrzną
Realizacja tak wielkiej inwestycji będzie miała wpływ nie tylko na gospodarkę, ale także na politykę wewnętrzną – od kwestii edukacji, przez zatrudnienie, aż po strategię rozwoju regionalnego. Polska liczy, że dzięki inwestycjom w AI:
- zatrzyma odpływ najzdolniejszych informatyków i naukowców za granicę,
- przyciągnie globalnych inwestorów i nowe technologie,
- stanie się ośrodkiem rozwoju najnowocześniejszych rozwiązań cyfrowych na świecie.
Wyzwania i kontrowersje: koszty, środowisko, procedury
Finanse: czy polska gospodarka podoła?
Wydatki rzędu 5 mld zł na inwestycję technologiczną to temat wywołujący emocje. Część ekspertów pyta, czy Polska – mająca nadal problemy z inwestycjami w edukację, ochronę zdrowia czy transformację energetyczną – powinna aż tak mocno angażować się w kosztowną infrastrukturę IT.
Z drugiej strony, bez masowych inwestycji w technologie cyfrowe Polska skazana byłaby na rolę „odbiorcy”, a nie twórcy AI – co oznaczałoby także większą zależność od globalnych korporacji.
Ekologia i zużycie energii
Wielkoskalowe centra danych budzą obawy ekologów: ile energii będą zużywać? Resort cyfryzacji podkreśla, że kluczowy nacisk położony będzie na efektywność energetyczną i wykorzystanie zielonej energii, a rozproszenie gigafabryki na kilka ośrodków pozwala na optymalne rozmieszczenie mocy obliczeniowej i lepsze zarządzanie zasobami.
Procedury i prawo
W ramach wniosku do KE Polska zaproponuje również:
- zwiększenie elastyczności struktury finansowej projektu,
- uproszczenie procedur inwestycyjnych,
- skrócenie ścieżek decyzyjnych przy wdrażaniu innowacji.
To odpowiedź na wieloletnie zarzuty środowisk naukowych i technologicznych, które od lat wskazują, że zbyt skomplikowane przepisy blokują szybki rozwój nowoczesnych technologii w kraju.
Polska polityka AI do 2030 roku: strategia i filary
„Plan Działania dla Kontynentu AI”
W kwietniu 2025 Komisja Europejska ogłosiła skoordynowaną strategię rozwoju AI – tzw. AI Continent Action Plan, skupiającą się na pięciu filarach:
- Inwestycje w infrastrukturę – budowa nowych superkomputerów, centrów obliczeniowych, gigafabryk AI.
- Wykorzystanie danych – budowa europejskich zbiorów danych, dostęp do zbiorów sektorowych i publicznych.
- Wdrożenia sektorowe – AI w medycynie, energetyce, administracji, edukacji.
- Rozwój kompetencji – kształcenie specjalistów AI, szkolenia dla urzędników, naukowców, przedsiębiorców.
- Uproszczenie regulacji – dostosowanie prawa do szybkiego rozwoju AI.
Polska polityka AI do 2030 roku
Polska strategia, której projekt został opublikowany w czerwcu i poddany szerokim konsultacjom społecznym, zakłada m.in.:
- Rozwój 34 regionalnych ośrodków wspierających AI i pięciu wiodących ośrodków badawczych.
- Realizację co najmniej 12 inwestycji w ośrodkach wspierających oraz 10 inwestycji w ośrodkach wiodących do 2030 roku.
- Wsparcie dla innowacyjnych startupów AI i tworzenie „poligonów testowych” dla wdrożeń technologii.
- Zacieśnianie współpracy z partnerami z UE i USA, a także promocję polskich osiągnięć na światowych rynkach.
AI w praktyce: wybrane zastosowania przyszłych polskich gigafabryk
Medycyna przyszłości
Dzięki gigafabrykom możliwe będzie przyspieszenie rozwoju algorytmów wspomagających diagnozowanie chorób, analizę obrazów medycznych, przewidywanie skuteczności terapii i personalizację leczenia na skalę nieosiągalną bez masowych mocy obliczeniowych.
Sztuczna inteligencja w energetyce
AI pozwoli na:
- optymalizację sieci energetycznych,
- lepsze prognozowanie zapotrzebowania na prąd,
- wsparcie procesów zarządzania energią odnawialną,
- predykcję awarii infrastruktury.
Automatyzacja przemysłu i kosmos
Polskie ośrodki już teraz prowadzą badania nad automatyzacją procesów przemysłowych, robotyką, a także wsparciem dla misji kosmicznych (systemy autonomiczne, przetwarzanie danych z satelitów, roboty eksploracyjne).
Zrównoważony rozwój i walka z kryzysem klimatycznym
AI może pomóc w:
- monitorowaniu suszy, prognozowaniu ekstremalnych zjawisk pogodowych,
- zarządzaniu zasobami wodnymi i rolnictwem,
- wsparciu procesów gospodarki cyrkularnej.
Głos społeczeństwa i ekspertów
Konsultacje społeczne: pierwszy raz na taką skalę
Ministerstwo Cyfryzacji podkreśla, że polityka AI i projekt gigafabryki poddane zostały szerokim konsultacjom społecznym. To odpowiedź na rosnące oczekiwania obywateli, by kierunek rozwoju nowoczesnych technologii był wynikiem dialogu ze społeczeństwem, a nie tylko decyzji elit politycznych.
Opinie ekspertów
Eksperci rynku IT, naukowcy i przedstawiciele biznesu zwracają uwagę na szanse i zagrożenia:
- Szansa: Polska ma realną szansę stać się europejskim centrum rozwoju AI, przyciągając inwestorów i talenty z całego świata.
- Ryzyko: Brak odpowiedniego wsparcia legislacyjnego, niedostateczna ochrona danych oraz luki kompetencyjne mogą zahamować realizację ambitnych celów.
- Potrzeba edukacji: Konieczne są inwestycje w edukację – zarówno na poziomie szkolnym, jak i akademickim oraz podyplomowym.
Przyszłość: Polska jako cyfrowe serce regionu?
Wizja na 2030 rok
Jeśli plany Ministerstwa Cyfryzacji się powiodą, Polska za kilka lat stanie się jednym z głównych cyfrowych hubów Europy, a krajowe uczelnie i firmy technologiczne będą tworzyć technologie, które zmienią codzienne życie w całym regionie
Źródło: Ministerstwo Cyfryzacji https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/polska-chce-dolaczyc-do-europejskiego-programu-gigafabryk-ai
