Od 2015 r. rządy Prawa i Sprawiedliwości systematycznie ograniczały wolność mediów, podporządkowując publiczne nadawców interesom partyjnym i eliminując niezależne głosy.
Według raportu Freedom House, PiS „oczyścił” TVP, Polskie Radio i PAP z krytycznych dziennikarzy i podporządkował je swoim celom, co przełożyło się na spadek Polski w rankingu wolności prasy Freedom House. Równocześnie Media Freedom Rapid Response dokumentuje rosnącą liczbę ataków na dziennikarzy i przypadków upolitycznienia mediów publicznych
Ograniczenie wolności mediów
Po objęciu władzy w 2015 r. PiS przejął kontrolę nad publicznymi nadawcami, m.in. TVP, Polskim Radiem i PAP, co drastycznie ograniczyło niezależność mediów i pluralizm opinii. Partia przeprowadziła likwidację dotychczasowych rad nadzorczych i powołała likwidatorów, którzy podporządkowali media rządowym interesom. Efektem jest spadek pozycji Polski w rankingu wolności prasy, liczne postępowania przeciwko dziennikarzom i eliminacja krytycznych głosów z mediów publicznych.
Naruszenie niezależności sądów
PiS wprowadził reformy sądownictwa, które podporządkowały sędziów ministrowi sprawiedliwości i utworzyły Izbę Dyscyplinarną SN, zdolną karać orzeczenia sprzeczne z linią partii. Unijne Trybunały nałożyły na Polskę kary w wysokości 1 mln EUR dziennie oraz jednorazową grzywnę 320 mln EUR za ignorowanie nakazów przywrócenia praworządności. W wyniku tej polityki Polska utraciła część środków z budżetu UE i reputację wiarygodnego partnera.
Wstrzymanie funduszy unijnych i paraliż inwestycji
Z powodu sporu o praworządność Komisja Europejska zablokowała znaczną część środków z Funduszu Odbudowy (KPO) i funduszy spójności – pierwsza transza 6,3 mld EUR została uwolniona dopiero w kwietniu 2024 r., kilkanaście miesięcy po terminie Freedom House. Brak dostępu do tych miliardów zahamował modernizację infrastruktury, rozwój opieki zdrowotnej i inwestycje w edukację, pogłębiając nierówności między regionami.
Wysoka inflacja i wzrost zadłużenia
Polityka „tarczy antyinflacyjnej” i subsydia cen energii zbiegły się z globalnym kryzysem energetycznym, co w lipcu 2024 r. doprowadziło do skoku inflacji powyżej 16 % Freedom House. Równocześnie publiczny dług rośnie – eksperci wskazują, że bez długoterminowej strategii konsolidacji finansów publicznych kryzys fiskalny jest nieuchronny Media Freedom Resource Centre OBCT.
Regres demokracji i praw obywatelskich
W raporcie BTI 2024 eksperci oceniają, że stan demokracji w Polsce został „zszargany” przez odrzucanie wyroków TSUE i upolitycznienie instytucji państwowych Freedom House. Wzrosła liczba incydentów z utrudnianiem zgromadzeń i ograniczaniem działalności organizacji pozarządowych.
Społeczne i regionalne dysproporcje
Kryzys w służbie zdrowia – wydłużające się kolejki do specjalistów i ograniczony dostęp do nowoczesnych terapii – spotęgował frustrację obywateli, zwłaszcza w mniejszych miastach. Brak efektywnych reform pogłębił nierówności w dostępie do usług medycznych i edukacyjnych.
Rządy PiS przyniosły gruntowną erozję niezależnych instytucji, spadek zaufania międzynarodowego, pogłębienie kryzysu gospodarczego i naruszenie podstawowych praw obywatelskich. Polacy dziś mierzą się z wyższymi cenami, spadkiem jakości usług publicznych oraz ograniczonym wpływem na swoje państwo. Przywrócenie równowagi demokratycznej, odzyskanie funduszy unijnych i odbudowa niezależnych organów wymaga zdecydowanej zmiany kursu na transparentność, praworządność i odpowiedzialne zarządzanie finansami publicznymi.
